Przed 1748 r. tam gdzie dziś stoi dawny szpital, czyli na północ od pałacu, wzniesiono oficynę ogrodową równoległą do budynku Oranżerii. Przestrzeń pomiędzy nimi zajmował ogród kwiatowy. W późniejszych latach, wraz z tworzeniem w tej części założenia przez Stanisława Kostkę Potockiego parku angielskiego, budynek zaczął pełnić funkcję domu gościnnego.

Upamiętnienie właściciela dóbr wilanowskich

Fundacja szpitala wiązała się z potrzebą zapewnienia opieki zdrowotnej mieszkańcom Wilanowa. Istniejący w części folwarcznej założenia lazaret, mimo rozbudowy, już nie spełniał swej roli. Inwestycja była również sposobem na upamiętnienie Aleksandra Potockiego, właściciela dóbr wilanowskich, przez jego syna Augusta i synową Aleksandrę. Prace rozpoczęto w 1845 r. i trwały do 1847 r. Budynek stanowił bardzo ważny punkt nie tylko jako element architektoniczny założenia ogrodowego, ale również ze względu na ważną rolę społeczną.

Do zaprojektowania i realizacji został zaangażowany jeden z najlepszych architektów Warszawy, Henryk Marconi. Projekt przebudowy budynku polegał m.in. na przeniesieniu elewacji frontowej w miejsce tylnej, wzbogacenie jej o rozbudowany ryzalit środkowy oraz boczne alkierze. Nad portykiem została umieszczona pamiątkowa tablica oraz herb rodziny Potockich. Wnętrze zostało dostosowane do potrzeb szpitala. Na pierwszym piętrze znajdowała się kaplica z drewnianym ołtarzem. Szpital wraz z ochronką dla dzieci, która została tam utworzona w latach 50. XIX w., został zamknięty w ramach represji po powstaniu styczniowym.

Odnaleziony akt erekcyjny

Kolejne, nowe funkcje głównie mieszkaniowe, wiązały się z przebudową wnętrz i dzieleniem ich na mniejsze pomieszczenia. W dawnym szpitalu długo działała ochronka, szkoła kroju i szycia, a po II wojnie światowej był w nim m.in. magazyn Muzeum Narodowego w Warszawie.

W 1995 r. został zwrócony rodzinie Branickich i następnie sprzedany. Dopiero w latach 2003-2008 dawny budynek szpitala wraz z domem doktora (również projektu Marconiego) zostały gruntownie wyremontowane. Podczas prac została znaleziona butelka z aktem erekcyjnym budowy szpitala z 1846 r.

Obecnie szpital św. Aleksandra jest własnością prywatną i nie jest dostępny. Można jednak go obejrzeć zza ogrodzenia z ulicy Biedronki lub od strony parku pałacowego.